THANH MINH LÀ GÌ? TẾT THANH MINH NĂM 2023 RƠI VÀO NGÀY NÀO?

Dù rằng không phải là ngày lễ tết lớn trong năm, Tết Thanh Minh vẫn là một ngày lễ mang đậm nét văn hóa được nhiều người Việt quan tâm. Vậy tiết Thanh Minh là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa của ngày lễ này là gì? Tết Thanh Minh năm 2023 rơi vào ngày nào? Những thông tin này sẽ được Tử Vi Sơn Long giới thiệu trong bài viết này, mời quý bạn đón đọc.

Tiết Thanh Minh là gì?

Trong khoảng tháng ba, có một tiết cuối gọi là Thanh Minh. Tiết khí ngày, Thanh Minh nghĩa là trời mát mẻ, quang đãng. Giai nhân, tài tử đua nhau đi tảo mộ, gọi là hội đạp thanh. Nhiều người dân nhân dịp ngày này đi tảo mộ, thăm mộ tiền nhân. Cỏ rậm thì phát quang, đất khuyết đắp bồi, dọn dẹp khu vực xung quanh. Rồi về nhà làm lễ gia tiên.

Tiết Thanh Minh là một trong số hai mươi tư tiết khí trong một năm. Tính theo lịch của Trung Quốc, Đài Loan, Việt Nam, Nhật Bản, Hàn Quốc. Vì lịch của người Trung Quốc, cũng như Việt Nam cổ đại, bị nhiều người lầm tưởng là âm lịch thuần túy nên rất nhiều người cho rằng nó được tính theo chu kỳ của Mặt Trăng quay xung quanh Trái Đất.

Từ Thanh Minh cũng được chiết nghĩa theo khoảng thời gian này, Thanh có nghĩa là trong, Minh có nghĩa là sáng. Vì vậy tiết thanh minh có nghĩa là khoảng thời gian khí trời trong sáng và thanh khiết. Ngày đầu tiên của tiết này được gọi là tết Thanh minh. Tết Thanh minh là tiết thứ năm trong số hai mươi tư tiết khí của Nông lịch của một số quốc gia châu Á như Việt Nam, Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, Triều Tiên. Tiết Thanh minh đến sau Tiết Lập xuân 45 ngày. Lúc này, những cơn mưa bụi của trời xuân đã hết, bầu trời trở nên quang đãng, sáng sủa hơn.

Tết Thanh Minh năm 2023 vào ngày nào Dương Lịch?

Tiết Thanh Minh sẽ bắt đầu từ ngày mùng 4 hoặc 5 tháng 4 dương lịch cho đến ngày 20 và 21/4 dương lịch. Nếu tính theo lịch âm thì nó sẽ rơi vào tháng 3. Năm 2023 Tiết Thanh Minh bắt đầu vào ngày 5/4/2023 và kéo dài đến ngày 20/4/2023.

Tết Thanh Minh là ngày đầu tiên trong tiết Thanh Minh. Vì thế Tết Thanh Minh năm 2023 sẽ rơi vào ngày 5/4/2023.

Theo quan niệm của văn hóa dân gian Việt Nam thì Tiết Thanh Minh là thời điểm trong lành nhất trong một năm. Nên rất thích hợp với việc thực hiện những nghi lễ, thủ tục quan trọng. Đây cũng là dịp mà các thành viên trong gia đình, dòng họ sum họp; thực hiện nghi thức tảo mộ.

Nguồn gốc, ý nghĩa của ngày Tết Thanh Minh

Nguồn gốc của tiết Thanh Minh

Tết Thanh Minh có nguồn gốc từ Trung Hoa, vào thời nước Tấn, vua Tấn Văn Công gặp nạn nên phải bỏ nước lưu vong. Lúc bấy giờ đây có một vị hiền sĩ tên là Giới Tử Thôi theo vua giúp đỡ bày mưu đặt kế; trên đường đi lánh nạn thì vị hiền sĩ này đã lén cắt 1 miếng thịt của mình để nấu lên dâng vua. Vua ăn xong mới biết và rất cảm kích, sau đó vị này theo hầu vua Tấn Văn Công suốt 19 năm trời; trải qua nhiều sóng gió và gian truân.

Về sau vua giành lại được đất nước, nhưng lại quên mất công ơn của Giới Tử Thôi. Nhưng Giới Tử Thôi lại không hề oán hận; nghĩ rằng mình không giúp được gì cho vua. Vậy nên, ông về quê và đưa mẹ mình ở ẩn ở núi Điền Sơn. Về sau vua mới nhớ ra, cho người đi tìm, những Giới Tử Thôi lại không chịu rời núi để lĩnh thưởng. Vua bèn hạ lệnh đốt rừng, ý muốn ép Giới Tử Thôi phải đi ra nhưng Giới Tử Thôi lại nhất quyết không chịu tuân theo mệnh lệnh; kết cục là cả 2 mẹ con ông đều chết cháy. Vua Tấn thương xót đã hạ lệnh cho dân chúng kiêng đốt lửa trong 3 ngày; chỉ được ăn đồ nguội để tưởng nhớ.

Ý nghĩa của Tết Thanh Minh

Tết Thanh minh gắn liền với đạo lý uống nước nhớ nguồn, tín ngưỡng thờ cúng ông bà tổ tiên của người Việt Nam. Đây là dịp để những người còn sống tưởng nhớ công lao của ông bà, tổ tiên, của những người đã khuất. Tết Thanh minh chính là thời điểm trong lành nhất trong năm nên rất phù hợp với việc thực hiện những nghi lễ quan trọng, ví dụ như tảo mộ. Vì vậy, tại Việt Nam, Tết Thanh minh cũng là dịp để các gia đình, dòng họ thực hiện nghi lễ tảo mộ. Sửa sang lại mộ phần của gia tiên cho khang trang, sạch sẽ và làm lễ cúng gia tiên.

Trong ngày Tết Thanh minh, con cháu cùng hướng về tổ tiên, cội nguồn bằng cách tảo mộ, dọn dẹp, sửa sang lại ngôi mộ của người đã khuất. Theo đúng phong tục, trước khi tiến hành tảo mộ, con cháu cần chuẩn bị mâm lễ vật gồm đèn, nhang, hoa quả dâng lên người đã khuất. Mong tổ tiên nhận và phù hộ con cháu luôn khỏe mạnh, bình an và phát tài phát lộc.

Đặc biệt, những gia đình muốn khai quật hay xây dựng lại mồ mả cần đợi đến ngày Thanh Minh mới được phép động thổ. Điều này là nguyên tắc được ông bà ta khi xưa đặt ra để con cháu tránh gặp phải tai ương, xui xẻo khi động đến mộ phần của người đã khuất.

Tục Tảo Mộ vào ngày Tết Thanh Minh

Đối với người dân Việt nam thì tiết Thanh Minh chính là dịp để họ hướng về tổ tiên, hướng về cội nguồn. Dù ở đâu đi chăng nữa thì cứ đến ngày mùng 3/3 âm lịch hàng năm; họ sẽ cố gắng để về với gia đình cùng sum họp, tảo mộ và sum vầy bên mâm cơm gia đình. Những ngôi mộ được người thân trong nhà dọn dẹp sạch sẽ, thêm đất mới; đây chính là tâm đức của người sống dành cho người đã khuất.

Công việc chính của việc tảo mộ chính là sửa sang lại các ngôi mộ của tổ tiên cho khang trang và sạch sẽ. Vào ngày này người ta thường sẽ đem cuốc, xẻng để đắp lại mồ cho đầy đặn; nhổ hết cỏ cũng như những cây hoang dại mọc um tùm trên mộ. Đồng thời tránh không để cho động vật hoang dã như chuột rắn đào hang, làm tổ ở đây. Khi đã hoàn thành xong những công việc này thì người nhà sẽ thắp hương, đốt vàng mã; hoặc là đặt thêm hoa quả cúng cho linh hồn người đã khuất.

Các cụ già thì lo khấn vái tổ tiên mộ phần, trẻ em cũng có thể đi theo để có thể biết dần nơi đặt vị trí mộ phần của dòng họ; về sau sẽ tập để chúng cũng dần kính trọng tổ tiên, dòng họ mình qua việc viếng mộ. Những người làm ăn xa quê cũng nhân dịp này mà trở về sum họp với gia đình.

Ngoài ra, những ngôi mộ được trông nom, chăm sóc cẩn thận; cũng sẽ có những ngôi mộ vô chủ, không có người đến viếng thăm. Những người viếng mộ thường sẽ cắm cho những ngôi mộ này 1 nén hương. Bên cạnh đó, người dân Việt Nam còn có phong tục làm bánh trôi, bánh chay để cúng lễ ngày này. Sau đó thì các thành viên trong gia đình sẽ quây quần; thưởng thức hương vị ngọt ngào, đậm đà của món bánh trôi nước.

Cách cúng lễ tết Thanh Minh?

Sắm lễ tết Thanh Minh sẽ bao gồm mâm cơm cúng với đầy đủ xôi, thịt, gà, canh, miến xào, giò chả, rượu. Ngoài ra, cần chuẩn bị thêm các vật phẩm khác như hoa tươi, cau trầu, trái cây, nhang đèn, tiền vàng.

Cúng ở ngoài mộ

Trước tiên, cần làm lễ tạo mộ ở phần mộ của gia đình. Tiến hành sắp đồ cúng và các lễ vật lên mâm, cần lưu ý đồ mặn đặt riêng một mâm, trái cây, tiền vàng và hoa tươi thì đặt riêng một mầm. Gia chủ tiến hành thắp nhang đèn và vái 3 lần để tỏ lòng với thần thổ địa, quan thổ công. Sau đó mời tiên gia trở về và đọc bài khấn dành riêng cho tiết Thanh Minh.

Khi hương tàn, mọi người trong gia đình thắp nhang cho khu mộ và xin phép tổ tiên, ông bà cho mình được tảo mộ. Khi lễ cúng hoàn tất thì mọi người tiến hành dọn dẹp, sửa sang mộ phần. Đợi khoảng 2/3 tuần hương thì gia chủ có thể tạ lễ, tiến hành hóa vàng, xin lộc.

Đợi hương tàn, mọi người tiến hành ra khu lăng mộ của gia đình thắp hương và xin phép ông bà cho mình được dọn dẹp. Lễ cúng hoàn tất, mọi người dọn dẹp, sửa sang. Khi tuần hương được 2/3 lúc này mọi người có thể tạ lễ, hóa vàng, xin lộc và ra về.

Cúng tại gia

Để tiến hành cúng tiết Thanh Minh tại gia thì gia chủ thực hiện tương tự như các tục cúng khác. Lưu ý cần dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, chuẩn bị đầy đủ mâm cỗ. Khi cúng bái cần giữ thái độ thành tâm, thành kính, trang trọng.

Văn khấn cúng ngày Tiết Thanh Minh

Văn khấn Tết Thanh Minh ngoài mộ

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương

Con Kính lạy Hương linh………………(Hiển khảo, Hiển tỷ hoặc Tổ Khảo………….

Hôm nay là ngày.………….

Nhân tiết:………………………….

Tín chủ (chúng) con ……………………………

Ngụ tại:…………………….

Chúng con và toàn thể gia đình con cháu, nhờ công ơn võng cực, nền đức cao dầy, gây dựng cơ nghiệp của………….. chạnh lòng nghĩ đến âm phần ở nơi hoang vắng, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước mộ, kính mời chân linh……………………lai lâm hiến hưởng.

Chúng con xin phép được sửa sang phần mộ, bồi xa, bồi thổ, tu sửa minh đường hậu quỷ cho thêm vững chắc. Nhờ ơn Phật Thánh phù trì, đội đức trời che đất chở, cảm niệm Thần linh phù độ, khiến cho được chữ bình an, âm siêu dương thái. Con cháu chúng con xin vì chân linh..……..Phát nguyện tích đức tu nhân, làm duyên, làm phúc cúng dâng Tin Bảo, giúp đỡ cô nhi quả phụ, tế bần cứu nạn, hiếu thuận tông nhân để lấy phúc này hướng về Tiên Tổ.

Cúi xin linh thiêng chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì con cháu, qua lại soi xét cửa nhà. Che tai cứu nạn, ban tài tiếp lộc, điều lành mang đến, điều dữ xua đi. Độ cho gia đạo hưng long, quế hờ tươi tốt, cháu con vinh hưởng lộc trời, già trẻ nhuần ơn Phật Thánh.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám.

Văn khấn tết Thanh Minh tại gia

Trích theo sách Văn khấn cổ truyền, bài khấn gia tiên. Gia chủ có thể tham khảo mẫu văn khấn gia tiên như sau

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy hoàng thiên hậu thổ, chư vị tôn thần.

Kính mời thổ công Táo quân đồng lai cách cảm.

Con kính lạy các ngài thần linh bản xứ cai quản trong khu vực này.

Hôm nay là ngày … tháng … năm …

Nay con giữ việc phụng thờ tên là .., … tuổi, sinh tại xã… huyện…. tỉnh… cùng toàn gia, trước bàn thờ gia tiên cúi đầu bái lễ.

Kính dâng lễ bạc: Trầu rượu, trà nước, vàng hương, hoa quả cùng phẩm vật lòng thành nhân dịp …

Kính mời hương hồn nội ngoại tổ tiên, kỵ, cụ, ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em chứng giám và hưởng lễ.

Cúi xin các vị phù hộ độ trì cho chúng con toàn gia mạnh khỏe an bình, bốn mùa không tật ách, tám tiết hưởng thái bình.

Xong vái ba lạy.

Làm gì để tránh xui xẻo trong tết Thanh Minh

Bạn cần lưu ý những điều dưới đây để tránh gặp xui xẻo, rước vận xui vào người khi đi tảo mộ vào dịp Tết Thanh Minh:

+ Không nên dẫm đạp lên mộ phần của những gia đình khác cũng như mộ phần của gia đình mình.

+ Không đá đồ cúng, cần giữ trẻ nhỏ cẩn thận. Lứa tuổi này thường chạy nhảy lung tung có thể va chạm, làm đổ mâm cỗ trong khi cúng.

+ Phụ nữ đang trong kỳ hành kinh, phụ nữ có thai hay người gặp vấn đề về xương khớp như phong hàn, thấp khớp không nên đi tảo mộ.

+ Không bàn tán hay chỉ trỏ vào mộ phần.

+ Dọn dẹp phần mộ sạch sẽ, loại bỏ rác thải khỏi khu mộ. Việc này giúp phòng tránh động vật, côn trùng làm tổ ở mộ phần.

Hy vọng bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa và nguồn gốc của tiết Thanh Minh cũng như ngày lễ Tết Thanh Minh. Hãy áp dụng những chia sẻ của chúng tôi để việc cúng bái diễn ra suôn sẻ, thuận lợi.  Đồng thời có thể tránh được những điều xui xẻo rất hay gặp phải trong ngày này nhé.

Xem thêm: Lễ Hàn Long Mạch Là Gì? Ý Nghĩa Của Lễ Hàn Long Mạch