TẾT HÀN THỰC LÀ TẾT GÌ? Ý NGHĨA CỦA TẾT HÀN THỰC

Giới thiệu về tết Hàn Thực

Tết Hàn Thực là tết gì? Tết này được diễn ra vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch hàng năm. Nó xuất hiện chủ yếu tại các thành phố của người Trung Quốc, các tỉnh phía Bắc của Việt Nam. Vào ngày lễ này người dân sẽ xay bột, nấu đậu xanh và tự làm những món ăn thuần chay như chè, xôi, bánh trôi nước,.. để lễ cúng tổ tiên, lễ Thần Phật. Trong năm Nhâm Dần 2022 này tết Hàn Thực sẽ rơi vào ngày mùng 3 tháng 4 năm 2022 của lịch dương.

Ý nghĩa của tết Hàn Thực

1. Để tưởng nhớ đến những người thân đã khuất

Theo Hán Tự thì Hàn Thực có nghĩa là thức ăn lạnh. Theo đó, mọi người sẽ sử dụng đồ ăn, thức uống lạnh, nguội như một cách để tưởng nhớ, hoài niệm đến những người thân đã khuất của mình.

Trong một cuốn tiểu thuyết nổi tiếng về “Đông Chu Liệt Quốc” của người Trung Hoa có đề cập đến ý nghĩa của ngày tết Hàn Thực này. Dựa vào đó thì ngày tết Hàn Thực này gắn liền với cái chết đầy tiếc thương của một vị hiền sĩ tên Giới Tử Thôi và chết do cháy rừng. Nhà vua lúc đấy vì nghĩ đến nghĩa tình lúc sinh thời, đau lòng lập đền thờ để tưởng nhớ. Đồng thời ban lệnh kiêng, không được đốt lửa trong 3 ngày liên tiếp để thể hiện niềm thương xót. Từ đó mà dùng 3 ngày từ ngày mùng 3 đến ngày mùng 5 tháng 3 âm hàng năm để làm ngày tưởng niệm Giới Tử Thôi.

Tuy nhiên, trong văn hóa của người dân Việt Nam thì tết Hàn Thực mang lại những nét đặc trưng văn hóa riêng biệt; rõ ràng khi mà người dân đất Việt không cần phải kiêng kị về lửa. Họ sẽ đặc biệt chuẩn bị bánh trôi nước, là thức ăn đại diện cho thức ăn lạnh, nguội và dùng nó dâng lên cho tổ tiên; thể hiện sự kính trọng, sự biết ơn công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ, ông bà tổ tiên.

2. Thể hiện văn hóa truyền thống của dân tộc

Đã từ rất lâu, bánh chay, bánh trôi đã trở thành món ăn được sử dụng phổ biến nhất tại Việt Nam. Hình ảnh những chiếc bánh tròn trịa, thơm ngon đã in dấu khắc sâu vào nét truyền thống dân tộc Việt Nam thông qua thơ ca, nhạc họa. Đặc biệt là bánh trôi chính là phép ẩn dụ đẹp đẽ nhất khi miêu tả về người phụ nữ truyền thống Việt nam; vừa lam lũ, trong trắng lại vừa biết hy sinh, tần tảo và tận tụy.

Phần vỏ bánh được làm từ bột nếp, nhào nặn thành những viên tròn, nhân bên trong được làm từ đường phèn, đường đỏ; chỉ cần luộc chín và chần qua nước sôi thì đã trở thành một món ăn hấp dẫn rồi. Còn về bánh chay, nó có dạng hình tròn nhưng hơi dẹt xuống; bởi vì là bánh chay nên sẽ không có nhân ở bên trong. Sau khi đem đi luộc chín thì sẽ ăn cùng với nước đường chưng.

Cả hai loại bánh trôi và bánh chay đều được làm từ bột gạo thơm ngon thể hiện rõ rệt nét văn hóa lúa nước của dân tộc Việt Nam. Đồng thời thể hiện truyền thống về việc trân trọng thành quả; công lao lao động sản xuất của người dân đất Việt.

3. Ý nghĩa của bánh trôi chay trong ngày tết Hàn Thực

3.1 Thể hiện tấm lòng thành kính, biết ơn, uống nước nhớ nguồn với tổ tiên

Đã từ xa xưa thì bánh chay, bánh trôi đã được người dân Lạc Việt được sử dụng để thờ cúng tổ tiên; nhằm thể hiện tấm lòng thành kính, tín ngưỡng dân tộc, lòng biết ơn sâu sắc với các vị bề trên vào ngày tết Hàn Thực. Vào ngày này, các thành viên trong gia đình sẽ tụ họp lại với nhau; cùng nhau chuẩn bị món bánh trôi tinh khiết, mềm mại và cẩn thận nắn thành hình dáng tròn đều. Sau khi đã dâng lên gia tiên thì lúc đó mọi người trong gia đình sẽ cùng nhau thưởng thức những viên bánh trôi ấy; cùng nhau tận hưởng một không khí gia đình ấm cúng, hạnh phúc và vui vẻ.

3.2 Mong muốn có được thời tiết mưa thuận gió hòa

Trong ngày tết Hàn Thực mong muốn cho mùa hè bớt nóng nực hơn; ngày mùng 3/3 hàng năm được lựa chọn hoàn toàn không liên quan đến ngày dương lịch hoặc là bất kì một quy ước của đạo giáo nào. Mà tết Hàn Thực này được tính theo lịch âm, theo thuyết âm dương ngũ hành; cũng là ngày đánh dấu sự kết thúc của Mộc Khí. Theo ngũ hành thì món ăn lạnh, nguội sẽ thuộc hành Kim; bánh trôi có màu trắng cũng thuộc hành Kim.

Ngoài ra, hình dáng của bánh trôi chính là hình tròn đều; bên trong nhân có hình vuông, làm gọi lên câu “mẹ tròn con vuông”. Còn bánh chay thì có vỏ màu trắng thuộc tính dương, nhân làm từ đậu xanh vàng tươi thuộc tính âm; là sự kết hợp hài hòa giữa âm và dương. Sử dụng bánh trôi và bánh chay trong ngày tết Hàn Thực; thể hiện ước muốn có một mùa hè không bị nóng nực, oi bức, thời tiết mát mẻ, hòa thuận.

Tết Hàn Thực có phải là tết Thanh Minh không?

Trên thực tế thì tết Hàn Thực và tết Thanh Minh là 2 ngày tết hoàn toàn khác nhau và tách biệt. Tết Thanh Minh xuất hiện nhiều ở những quốc gia Đông Á; như Triều Tiên, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Việt Nam. Tết Thanh Minh được diễn ra trong nhiều ngày; được bắt đầu từ ngày mùng 4 hoặc là ngày 5 tháng 4 dương lịch cho đến hết ngày 21 tháng 4 dương lịch. Tết Thanh Minh căn cứ vào ngày dương, nếu tính theo lịch âm thì sẽ rơi vào tháng 3 và không cố định. Ngược lại, Tết Hàn Thực được xét theo lịch âm; được diễn ra vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch cố định hàng năm.

Sắm lễ cúng tết Hàn Thực

Mâm lễ dùng để cúng trong ngày tết Hàn Thực bao gồm:

+ Hoa tươi

+ trầu 3 lá, cau 3 quả

+ 1 đĩa ngũ quả

+ 1 chén rượu, 1 chén trà, 1 chén nước, 1 chén muối và 1 chén gạo

+ bánh kẹo

+ 1 đĩa xôi, 2 bát chè ngọt

+ 3 đĩa bánh trôi và 3 đĩa bánh chay

+ vàng mã

Văn khấn trong tết Hàn Thực

Dưới đây là bài văn khấn cúng tế, các bạn có thể tham khảo và áp dụng.

“Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ, Chư Vị Tôn Thần. Con Kính Lạy Ngài Bản Cảnh Thành Hoàng, Ngài Bản Xứ Thổ Địa, Ngài Bản Gia Táo Quân Cùng Chư Vị Tôn Thần.

Con kính lạy Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Thúc Bá, Đệ Huynh, Cô Di, Tỷ Muội Họ Nội Họ Ngoại.

Tín chủ con là: ……………………………….. Ngụ tại: ………………………………………..

Hôm nay là ngày ……… (theo âm lịch) gặp tiết Hàn Thực, tín chủ chúng con cảm nghĩ thâm ân trời đất, chư vị tôn thần, nhớ đức cù lao tiên tổ, thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, đốt nén tâm hương, dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài bản cảnh thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh thổ địa, ngài bản gia táo quân, ngũ phương, long mạch, tài thần giáng lâm trước án chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các cụ tổ khảo, tổ tỷ, chư vị hương linh gia tiên nội ngoại họ ….. (họ của gia chủ) cúi xin thương xót cho con cháu giang về chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ con lại kính mời các vị vong linh các  vị tiền chủ, hậu chủ ngụ trong nhà này, đất này trồng lâm án tiền, đồng lai âm hưởng, phù hộ cho toàn gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận, trên bảo dưới nghe.

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!”

Xem thêm: Vòng Kim Tinh Khi Xem Chỉ Tay Nói Lên Điều Gì?