MUA MUỐI ĐẦU NĂM MONG MỘT NĂM MỚI NO ĐỦ

“Cuối năm vôi sáng căn nhà,

Đầu năm muối mặn đậm đà tình thương”. 

Chiều mùng một, ai mua muối ra mua, một rao mười tiếng vọng, mặn về nghìn năm xưa. Người ta dành cho việc mua muối đầu năm một sự trang trọng. Ngày xưa, chiều 30 Tết, nhà nhà đem những âu đựng muối trong nhà ra cọ rửa sạch sẽ rồi hong cho khô ráo để đến sáng mùng 1 Tết. Trong cái không khí xuân ngập tràn, họ lên chùa cầu may và không quên mua muối.

Muối là gia vị quan trọng trong đời sống, có lẽ chỉ đứng sau ngũ cốc. Phong tục lâu đời, những ngày đầu xuân năm mới mỗi nhà không nhiều thì ít mua chút muối mưu cầu đầu năm tình thân thuận hòa. Mọi việc đằm thắm, mặn mòi như muối, cả năm may mắn, cuộc sống ấm no. Đầu năm nên mua muối để tống đuổi ma quỷ, mưu cầu các mối quan hệ thêm đầm ấm, mặn nồng. Người ta gọi muối bán trong ngày đầu năm mới là muối lộc. 

Câu chuyện dân gian về nguồn gốc tục mua muối đầu năm

Thời nhà Lý có một chàng trai nghèo, tên là Cát Chiêm, quê ở vùng Đông Hồ nay là Thuận Thành, Bắc Ninh. Anh là con trai duy nhất trong gia đình, chăm chỉ làm lụng và rất hiếu thảo. Tết Nguyên Đán năm ấy, nhà anh ta nghèo chẳng chuẩn bị được gì để ăn tết như dân làng. Sáng mồng một, anh nói vợ xuống bếp lấy cho mình một chén gạo, một chén muối và một chén nước lã để đưa lên bàn thờ cúng ông bà tổ tiên. Nhưng vợ Chiêm tìm mãi mà chẳng kiếm được hạt muối nào. Cùng bất đắc dĩ, nàng phải lén sang nhà hàng xóm bốc trộm một nắm. Chẳng dè, ông hàng xóm bắt được. 

Nhưng đang năm mới và cũng vì thương cảnh ngộ gia đình láng giềng an khó, ông không bắt lỗi mà còn sai con bưng sang cho Cát Chiêm một bát muối đầy ắp. Nhưng yêu cầu anh ta trả 1 quan tiền để lấy lộc. Vợ chồng Cát Chiêm cảm động đa tạ. Và từ đó, cứ vào năm mới, chàng đều ra chợ mua hai bát muối đầy, với hàm ý một bát để tri ân hàng xóm, một bát để dùng trong gia đình. Từ đó, noi gương chàng Chiêm, cứ đầu năm mới là mọi gia đình trong vùng đều đua nhau đi mua muối. Với quan niệm là “muối mặn” sẽ đem lại sự mặn mà, giúp xua đuổi tà ma, mang lại sự bình yên, thịnh vượng và hòa thuận cho mọi gia đình.

Tác dụng của muối trong phong thủy nhà ở và kinh doanh

Muối trong phong thủy có tác dụng xua đuổi tà khí và những năng lượng tiêu cực nhờ công dụng làm sạch. Muối ở dạng tinh thể, màu trắng tinh khiết, thanh sạch, sẽ mang đem lại những may mắn, làm sạch không gian sống. Một ý nghĩa quan trọng khác là thu hút tài lộc, tiền bạc. Không chỉ riêng Việt Nam mà một số nước khác cũng coi muối mang đến điềm lành. Rắc muối vào vô cảm, rắc muối vào vô ơn. Muối thường được để một chút trong góc nhà để xua đuổi vận xấu. Tập tục ngày được lưu truyền cũng để các cụ nhắc nhở con cháu lối sống tiết kiệm.

Mua muối, phải mua cả bát, đong đầy tới tận ngọn, chứ không bán nửa bát hoặc gạt cho vơi bát. Mua muối chỉ mua một bát, nhưng sẽ trả tiền tương ứng với một hoặc hai cân muối đề cầu may. Hầu hết mọi người đều háo hức mua một chút muối để lấy may cho cả năm, và không ai mặc cả giá thành. Sau khi mua và mang muối về nhà, người ta có thể chia ra thành từng nhóm nhỏ, cho vào túi chứa đề cất giữ. Với người làm kinh doanh buôn bán, bỏ túi muối ở quầy bán hàng để cầu may mắn về tài lộc. Những chuyến du lịch xa cũng đặt túi muối trong vali để lộ trình được bình an.

Người Việt Nam nói riêng và người phương Đông nói chung còn có quan niệm muối nằm trong danh mục nhóm thực phẩm quan trọng nhất, thiết yếu nhất. Tạo nên các hợp chất hữu cơ giúp nuôi sống con người. Người ta có thể dễ dàng mua muối ở đâu cũng được và mua với số lượng bao nhiêu tùy ý. Nhưng tục mua muối đầu năm vẫn tồn tại như một tín ngưỡng văn hóa được lưu truyền đến tận ngày nay.